Τα πρώτα λεπτά της «ταινίας» ξεκινούν με αγωνία, η Τσακωνία υποδέχεται την νέα Suzuki Vstrom 1050ΧΤ και τον μοτοταξιδιώτη της με «υπότιτλους»…
Καούρ εκάνατε καμπζία.
Καλώς ήρθατε παιδιά
Η Τσακωνία εκτείνεται νοτιοανατολικά στην Κυνουρία και περιλαμβάνει το Λεωνίδιο, τον Άγιο Ανδρέα, τον Τυρό, τον Πραστό και την Καστάνιτσα , την Σίταινα αλλά και άλλους μικρότερους οικισμούς. Στο παρελθόν η περιοχή της Τσακωνίας είχε μεγαλύτερη έκταση , λέγεται πώς το όριο της ήταν από το Ανάπλι μέχρι τα Βατικά ( Νεάπολη Βοιών ) την Μονεμβάσια και τα Ελαιοχώρια.
Οι ιστορικοί αναλυτές πιστεύουν πως η ετυμολογική προέλευση του τοπωνυμίου προέρχεται από την φράση «έξω Λάκωνες» ή από την λέξη «Τράχων», ο δυσπρόσιτος ο τραχύς.
Ότι και να πιστεύουν οι αναλυτές η ιστορία έδειξε πως αυτή η Δωρική φυλή κατάφερε να επιβιώσει των βίαιων Σλαβικών επιδρομών χωρίς να υποδουλωθεί. Στις αρχές του 8ο αιώνα μ.Χ. οι Τσάκωνες μετανάστευσαν από τους πλούσιους κάμπους της Λακωνίας στις απόκρημνες πλαγιές του ανατολικού Πάρνωνα και ξεκίνησαν ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία τους ζώντας απομονωμένοι στα βουνά, κρατώντας με αυτόν τον τρόπο ανόθευτα τα ήθη και τα έθιμα τους. Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας οι Τσάκωνες έδωσαν σκληρές μάχες στο πλευρό του Βυζαντίου ενώ αιώνες αργότερα προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες υπέρ της ανεξαρτησίας των Ελλήνων από τον Οθωμανικό ζυγό. Η προσφορά των Τσακώνων προς τον εθνικό βίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Η διάλεκτος τους διατηρήθηκε στους αιώνες, παρόλο που οι επιδράσεις από την Ελληνική γλώσσα ήταν πολλές. Την δεκαετία του 1950 τα «τσακώνικα» δεν ήταν αρεστά από τους δασκάλους των σχολείων. Όποτε άκουγαν τα παιδιά να τα μιλάνε, τα χαστούκια πήγαιναν σύννεφο. Ευτυχώς στις μέρες μας δεν ισχύει κάτι τέτοιο και η συλλογική προσπάθεια διατήρησης της διαλέκτου είναι υποδειγματική. Στο Λεωνίδιο , την σύγχρονη πρωτεύουσα των Τσακώνων , αλλά και σε άλλα χωριά υπάρχουν ταμπέλες με Τσακώνικους χαιρετισμούς και αποσπάσματα , ο επισκέπτης σίγουρα θα προσπαθήσει να τα αποστηθίσει! Αλήθεια, κάπως έτσι δεν έκαναν και οι παλαιότεροι ακούγοντας τα ξενόφερτα αγγλικά στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες;
Σίταινα
Η είσοδος στην περιοχή της Τσακωνίας έγινε λίγο ανορθόδοξα, γιατί ως γνωστόν πρέπει να κλείνουν κάποιες «εκκρεμότητες». Από το παράλιο Άστρος ο «μπίγκουλας» κινήθηκε δυτικά προς την Ιερά Μονή Λουκούς και το υδραγωγείο του Ηρώδη του Αττικού ( η εκκρεμότητα που λέγαμε) και εν συνεχεία προς την Ιερά Μονή Παλαιοπαναγιάς, την Ορεινή Μελιγού και τον Πλάτανο Κυνουρίας . Λίγο αργότερα και μέσα σε μια κατάφυτη και τραχιά διαδρομή οι τροχοί της γιαπωνέζας πατούσαν στο πρώτο χωριό του οδοιπορικού στην Τσακωνία , την Σίταινα.
Σκαρφαλωμένη στις πλαγιές του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 700 μέτρων , η Σίταινα είναι κτισμένη αριστερά και δεξιά της ρεματιάς του Βρασιάτη ποταμού, οι δύο συνοικίες ο Μαντζανάς και ο Γαλατάς συνθέτουν τον παραδοσιακό οικισμό που απαριθμεί δεκάδες πετρόχτιστα σπίτια, παλιούς μουλαρόδρομους και γραφικά σοκάκια. Σίγουρα οι ψηφιακές εικόνες που θα εγκλωβίσετε θα είναι αναρίθμητες!
Ο δρόμος διασχίζει το χωριό και συνεχίζει την ανηφορική πορεία του για περίπου 6 χιλιόμετρα. Κάπου εκεί η εντυπωσιακή Καστάνιτσα ξεπροβάλει.
Καστάνιτσα
Κτισμένη στα 840μ στις καταπράσινες πλαγιές του Πάρνωνα η Καστανίτσα αποτελεί έναν από τους γραφικότερους ορεινούς οικισμούς που φιλοξενεί το βουνό του Πάρνωνα αλλά και ο Μωριάς. Η ιστορία του χωριού είναι μακραίωνη, μάλιστα η πρώτη γραπτή μαρτυρία για τον οικισμό ανάγεται στα τέλη του 13 αιώνα. Λέγεται όμως πως ιδρύθηκε τον 8 αιώνα μ.Χ. Το σημείο που χτίστηκε αποτελεί ένα στρατηγικό πέρασμα στην ράχη που ενώνει δύο λόφους, έτσι ο έλεγχος της γύρω περιοχής ήταν εύκολος.
Κατά την επανάσταση ενάντια των Οθωμανών οι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν σθεναρά σώζοντας τις οικογένειες και τις περιουσίες τους από την μανία του Ιμπραήμ πασά. Σήμερα οι λιγοστοί κάτοικοι του ασχολούνται με την παραγωγή κάστανου , την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και την κτηνοτροφία. Η αρχιτεκτονική των σπιτιών είναι Τσακώνικη με κύριο χαρακτηριστικό τις σκεπές από σχιστόλιθο. Ακολουθώντας τα καλντερίμια του χωριού με κατεύθυνση βόρεια το στενό πέτρινο δρομάκι καταλήγει στην κορυφή του βόρειου λόφου όπου υπάρχουν τα λείψανα παλιού Βυζαντινού πύργου που άνηκε στο Δεσποτάτο του Μυστρά, η θέα προς το χωριό και τον Αργολικό κόλπο είναι απολαυστική. Όσες φορές και αν βρεθεί ο επισκέπτης σε αυτόν τον τόπο σίγουρα θα τον θαυμάσει σαν να είναι η πρώτη φορά.
Πραστός
Από την ανηφόρα στον κατήφορο και ξανά στην ανηφόρα, ένα ακόμα υπέροχο χωριό ήταν έτοιμο να φιλοξενήσει την εμβληματική μοτοσικλέτα και τον αναβάτη της, ένα μεσαιωνικό χωριό που όμοιο του δεν υπάρχει, καλώς ορίσατε στον Πραστό.
Το γραφικό χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 750 μέτρων και απέχει από τον κεντρικό δρόμο και τον κεφαλοχώρι του Άγιου Ανδρέα είκοσι χιλιόμετρα. Η διαδρομή αυτή έχει πρόσφατα ασφαλτοστρωθεί και είναι μαγευτική και μεθυστική ( πολύ στροφή ) αποτελώντας την χαρά του μοτοσικλετιστή. Με προσοχή όμως, ο δρόμος συχνά έχει πέτρες από κατολισθήσεις. Η πρώτη εικόνα είναι θαυμαστή ενώ λίγο πριν την είσοδο στο χωριό η φωτογράφιση είναι επιτακτική.
Ο Πραστός στους μεσαιωνικούς χρόνους ήταν μια πλούσια και πολύβουη πόλη που έσφυζε από ζωή ( περίπου 9000 ψυχές) στις μέρες μας είναι σχεδόν ερειπωμένη.
Η εμπορική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης ήταν ραγδαία με αποτέλεσμα να αναδειχθεί πρωτεύουσα της Τσακωνίας. Οι εμπορικές σχέσεις του Πραστού είχαν φτάσει μέχρι την Κωνσταντινούπολη, την Αίγυπτο την Τουρκία και την Ρωσία. Η οικονομική ισχύς της πόλης ήταν τεράστια. Το 1826 η καταστροφική πύρινη μανία του Ιμπραήμ ανάγκασε τους κατοίκους του Πραστού να «μεταναστεύσουν» στο Λεωνίδιο και έκτοτε ξεκίνησε η παρακμή. Παρόλα αυτά η αίγλη του χωριού είναι ανεξίτηλη και αυτό το μαρτυρούν τα παλιά πυργόσπιτα όπως αυτό του Σαραντάρη, του Μερίκα και του Καραμάνου , η εκκλησία των Ταξιαρχών και του Αγίου Δημητρίου , οι νερόμυλοι αλλά και τα Τσακώνικα δημοτικά τραγούδια :
«Πραστέ μου πούν’ οι πύργοι σου και πούν’ η αρχοντιά σου!»
Αξίζει να περπατήσετε στα πέτρινα σοκάκια και τους έρημους μαχαλάδες του και αν είσαστε τυχεροί να πάτε μέχρι το δημοτικό σχολείο για ντόπιους μεζέδες.
Από τον Πραστό , οι έχοντες on off μοτοσικλέτες μπορούν να ακολουθήσουν μια χωμάτινη διαδρομή προς την ιερά μονή Αρτοκωστά αλλά και σε αυτή του Αγίου Νικολάου Καρυάς και από εκεί να κατηφορίσουν στον Άγιο Ανδρέα.
Το Γεφύρι και Πύργος του Άγιου Ανδρέα
Η Vstrom 1050ΧΤ ρολάρει πλέον στον κεντρικό δρόμο Άστρους - Λεωνιδίου προς το κεφαλοχώρι της Κυνουρίας, Άγιο Ανδρέα.
Κτισμένος αμφιθεατρικά στους πρόποδες ενός λόφου ο οικισμός κερδίζει τον επισκέπτη από την πρώτη ματιά . Το κεφαλοχώρι συνδυάζει το βουνό με την θάλασσα με τον καλύτερο τρόπο. Εξαιρετικές παραλίες, δεκάδες ορεινά μονοπάτια αλλά και το υπέροχο φαράγγι της Ζαρμπάνιτσας αποτελούν πόλο έλξης για τους «ανήσυχους» τουρίστες οι οποίοι πέραν της φύσης απολαμβάνουν και την εγκάρδια φιλοξενία των κατοίκων του. Δυο όμως αξιοθέατα που θα εκτιμήσουν οι «ψαγμένοι» επισκέπτες βρίσκονται 3 χλμ ανατολικά του χωριού.
Ακολουθώντας την διαδρομή προς το κοιμητήριο του χωριού ο στενός δρόμος οδηγεί προς την παραλία αλλά και σε ένα ακόμα ιστορικό απομεινάρι της τσακώνικης γης, το πέτρινο γεφύρι του Αγίου Ανδρέα. Ένα εξαίρετο δείγμα της Τσακώνικης αρχιτεκτονικής που κάποτε ένωνε τις δύο όχθες του ποταμού Βρασιάτη, και πλέον βρίσκεται σε σήψη…Μήπως πρέπει ο δήμος να ασχοληθεί??
Το δεύτερο ιστορικό αξιοθέατο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση και είναι το μετόχι της Μονής Αρτοκωστά. Ο μικρός περίβολός του περιέχει έναν μικρό ναϊσκο αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και έναν πύργο του 1715, ο οποίος , ευτυχώς, βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση!
Από τον Τυρό στο Λεωνίδιο.
Η πορεία της πορτοκαλί μοτοσικλέτας προς το Λεωνίδιο συνεχίζετε, η γραφική επαρχιακή οδός Άστρους-Λεωνιδίου περνάει ξυστά από τη παραθαλάσσια κωμόπολη του Τυρού ( Τερέ στα Τσακώνικα). Ο Τυρός αποτελεί μια από τις πιο παλιές ναυτικές πολιτείες της Πελοποννήσου αλλά και ένα εξαίρετο τουριστικό θέρετρο, έναν τόπο που ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι επισκέπτονται για τις θερινές διακοπές τους. Αν βρεθείτε στην περιοχή φροντίστε να απολαύσετε φρέσκα θαλασσινά στις ταβέρνες που υπάρχουν στην παραλιακή οδό αλλά και να χαρείτε την θάλασσα στις καθαρές παραλίες και τα 18χλμ ακτογραμμής!Είκοσι χιλιόμετρα νοτιότερα αναβάτης και μοτοσικλέτα βρίσκονται στην πρωτεύουσα της Τσακωνιάς αλλά και των αναρριχητών. Βρίσκονται στην σκιά του «Ταραμά», του κοκκινόβραχου , βρίσκονται στην καρδιά της Τσακωνιάς, στο μοναδικό Λεωνίδιο.
Η μικρή πόλη των 3800 κατοίκων είναι κτισμένη στην εύφορη κοιλάδα του ποταμού Δαφνώντα . Σύμφωνα με το χρυσόβουλο του 1293 η πόλη πήρε το όνομα της από το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Λεωνίδα που υπήρχε στην περιοχή. Αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα, όπως προαναφέραμε, μετά το 1826 οι κάτοικοι του Πραστού κατέφυγαν στην περιοχή για να γλυτώσουν από την μανία του Ιμπραήμ Πασά. Το 1845 ανακηρύχτηκε η νέα πρωτεύουσα της Κυνουρίας .
Εδώ σε αυτή την γη ο επισκέπτης θα πάρει μια γεύση από την Τσακώνικη αρχιτεκτονική μιας και η πόλη είναι γεμάτη από ιστορικά διατηρητέα μνημεία, πύργους και αρχοντικά που κτίστηκαν πριν από το 1800.
Ασβεστωμένες αυλές και μάντρες, μικρές στέρνες, δίπατα και τρίπατα αρχοντικά, πραγματικά η βόλτα στα στενά σοκάκια αποτελεί ένα σεργιάνι στον χρόνο.
Σημείο αναφοράς αποτελούν, ο Πύργος του Τρικαλιώτη ( 1808, συνδυασμός ανατολίτικης και δυτικής αρχιτεκτονικής είναι μοναδικός), το αρχοντικό του Πολυτίμου (1816) , το πυργόσπιτο του Κατσικόγιαννη (1807) αλλά και ο πύργος Χατζηρούδη.
Επίσης μην παραλείψετε να επισκεφτείτε την εκκλησία της Αγίας Κυριακής (18ος αιώνας) αλλά και τη Μητρόπολη του Λεωνιδίου όπου βρίσκεται το ξυλόγλυπτο τέμπλο της Μητρόπολης του Πραστού. Υπάρχει επίσης η «Φάμπρικα» , ένας πολυχώρος που στεγάζετε σε ιστορικό κτίριο στο κέντρο της πόλης. Εκεί ο επισκέπτης , κατόπιν συνεννόησης ανακαλύπτει τα ήθη και τα έθιμα της Τσακωνίας.
Πέραν της ιστορική προσέγγισης του τόπου θα πρέπει να σημειώσουμε πως η περιοχή είναι ευρέως γνωστή στους αναρριχητές. Κάθε χρόνο διοργανώνεται το αναρριχητικό φεστιβάλ όπου συμμετέχουν δεκάδες αθλητές από όλο τον κόσμο.
Βέβαια οι αναρριχητές δεν περιμένουν το φεστιβάλ για να δαμάσουν τον κοκκινόβραχο , καθ όλη την διάρκεια του χρόνου βρίσκονται στην περιοχή και αναρριχώνται στα κάθετα βράχια κόβοντας την ανάσα όσων παρακολουθούν!
Στο Λεωνίδιο λαμβάνουν χώρα διάφορες παραδοσιακές γιορτές όπως η γιορτή της Μελιτζάνας, επίσης το Πάσχα γιορτάζετε με τον πλέον παραδοσιακό και ιδιαίτερο τρόπο, οι κάτοικοι κατασκευάζουν μικρά αερόστατα τα οποία και πετούν το βράδυ της Ανάστασης, το θέαμα είναι μοναδικό για τους επισκέπτες.
Στα 4χλμ ανατολικά του Λεωνιδίου βρίσκεται το επίνειο του, η Πλάκα. Ένα μικρό λιμανάκι που φιλοξενεί μερικές ταβέρνες , ενοικιαζόμενα δωμάτια και μπάρ , έτοιμα να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των επισκεπτών.
Αυτό που αντιλαμβάνεται ο δίτροχος επισκέπτης είναι ένα, οι φιλόξενοι κάτοικοι του Λεωνιδίου ζουν και αναπνέουν για τον τόπο τους , τον αγαπούν και τον προβάλουν με τον καλύτερο τρόπο.
Μοτοπαρέα Λεωνιδίου
Στο Λεωνίδιο εδρεύει μια από τις πιο αγαπητές μοτο-παρέες του κυβερνοχώρου η «Μοτοπαρέα Λεωνιδίου».
Με αφορμή την επίσκεψη στην Τσακωνία αλλά και την συμμετοχή μας στην κοπή της πίτας, μιλήσαμε με ένα μέλος της ομάδας διαχείρισης τον Αντώνη Καττή, ζητώντας του να μας ενημερώσει για τα δρώμενα αλλά και τον σκοπό της δημιουργίας της μοτοπαρέας:
Μια παρέα ανήσυχων νέων, το 2004, δημιούργησε μια ομάδα με σκοπό τις κοινές εξορμήσεις.
Η μικρή αυτή ομάδα ονομάστηκε "μοτοπαρέα Λεωνιδίου" καθώς μετρούσε ουσιαστικά λίγα μέλη μιας κοινής "παρέας".
Η πρώτη εκδήλωση ήρθε το 2008 με την κοπή πίτας της νέας μοτοσικλετιστής ομάδας.
Η αλήθεια είναι πως για τη μικρή κοινωνία μας ήταν κάτι πρωτοποριακό αλλά όχι και για τα δικά μας ανήσυχα μυαλά.
Μέσα από τη δική μας μοτοπαρέα θέσαμε ως στόχο την ανάδειξη του όμορφου τόπου μας... Και κάπως έτσι ήρθε σαν ιδέα το 1⁰ οδοιπορικό ιστορίας 1821 , το 2012 με μόλις 67 συμμετοχές.
Η φιλοσοφία του οδοιπορικού είναι η προβολή της κρυμμένης ομορφιάς της Πελοποννήσου μέσα σε ένα 8ωρο τετρακοσίων περίπου χιλιομέτρων σε προκαθορισμένη από τη διοργάνωση διαδρομή.
Υποχρέωση της κάθε ομάδας είναι να τηρήσει κάποιους κανόνες, ένας από αυτούς είναι και η φωτογράφιση κάποιων μνημείων που έχουν σχέση με την επανάσταση του '21.
Σε λίγο μετράμε το 9⁰ οδοιπορικό.... κάνεις δε ξέρει ουσιαστικά που οφείλεται η μεγάλη συμμετοχή αλλά και η επιτυχία..
Ίσως η κοινή αγάπη για την μοτοσικλέτα, ίσως ο σεβασμός και η τιμιότητα σε ότι κάνουμε, ίσως η δυνατή παρέα, ίσως...... Και ο συνδυασμός όλων αυτών!!
Η κοπή της πίτας της ομάδας πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαρτίου υπό τον φόβο του covid 19 και της επικείμενης πανδημίας. Παρόλα αυτά δεν υπήρχε απαγόρευση οπότε συγκεντρώθηκαν περισσότεροι από 300 μοτοσικλετιστές από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να ανταλλάξουν ευχές αλλά και να διασκεδάσουν με ανθρώπους που στην καλύτερη των περιπτώσεων βλέπουν μια, δυό φορές τον χρόνο.
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια σε αυτή στην Τσακώνικη μοτο-παρέα και ευχόμαστε να είναι πάντα δυνατοί και όρθιοι για να προβάλλουν με τον καλύτερο τρόπο τα ήθη και έθιμα της Τσακωνικής γης.
«καλή πορεία να ΄χετε τσαι να ξαναμόλετε»
Καλό δρόμο να έχετε και να ξαναέρθετε
Tips:
Μονή Αγίου Νικολάου Σίνζας: Βρίσκεται γαντζωμένη ανάμεσα σε θεόρατα βράχια και δίνει την εντύπωση πως είναι απλησίαστη. Για να την προσεγγίσετε ακολουθείτε την διαδρομή προς το νεκροταφείο και από εκεί συνεχίζετε στον τσιμεντένιο και ανηφορικό δρόμο ανάμεσα στα ελαιόδεντρα, γρήγορα θα οδηγήσετε σε μια τρομακτική διαδρομή που οδηγεί στον περίβολο της μονής. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την μονή χρονολογούνται το 1628.
Το γυναικείο μοναστήρι είναι κλειστό κατά την χειμερινή περίοδο μιας και οι λιγοστές μοναχές μετακινούνται στο μετόχι της Μονής στην πόλη του Λεωνιδίου.
Πούλιθρα: Λίγο μετά την Πλάκα Λεωνιδίου συναντάμε τα Πούλιθρα. Ένας παραλιακός οικισμός με πέτρινα σπίτια και φιλόξενους ανθρώπους. Είναι ιδανικός προορισμός διακοπών μιας και συνδυάζει με το καλύτερο τρόπο το βουνό και την Θάλασσα.
Μονή Παναγίας Έλωνας: 17 χλμ από το Λεωνίδιο στον δρόμο για τον οικισμό του Κοσμά , θα βρείτε ένα από τα πλέον ιστορικά μοναστήρια της Πελοποννήσου.
Κτισμένο στο χείλος του γκρεμού αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες πιστούς από όλη την Ελλάδα. Ιστορικά ανάγεται στο 1300 μ.Χ.
Οικισμός Κοσμά: Λίγα χιλιόμετρα νότια της Έλωνας , στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα , σε υψόμετρο 1200 μ. στη μέση του «πουθενά» βρίσκεται ο ορεινός οικισμός Κοσμάς. Η κεντρική πλατεία με τα πλατάνια, ο ναός των Αγίων Αναργύρων, και η κοινοτική βιβλιοθήκη είναι τα κυριότερα αξιοθέατα του χωριού.
Μην παραλείψετε να γευθείτε τοπικά γλυκά από καρύδι και νόστιμους μεζέδες.
