Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Από το 1997 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει το θεσμικό πλαίσιο για την αποσυναρμολόγηση και ανακύκλωση των ΟΤΚΖ με περιβαλλοντικά φιλικό τρόπο, που ορίζει σαφείς και ποσοτικοποιημένους στόχους για την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών.

Επιπλέον υποχρεώνει τους κατασκευαστές οχημάτων να λαμβάνουν υπόψη, στον σχεδιασμό νέων οχημάτων, τη δυνατότητα ανακύκλωσης τους, όταν φτάσουν στο τέλος του κύκλου της ζωής τους, ενώ απαγορεύει και τη χρήση επικίνδυνων ουσιών όπως τα βαρέα μέταλλα, δηλαδή το κάδμιο, ο μόλυβδος, ο υδράργυρος και το εξασθενές χρώμιο.

Σημειώστε πως στα οχήματα που περιλαμβάνονται στην συγκεκριμένη ντιρεκτίβα για την ώρα ΔΕΝ περιλαμβάνονται οι μοτοσυκλέτες.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. όσον αφορά τα ΟΤΚΖ είναι:

• Ένας σημαντικός αριθμός αυτοκινήτων σε κάποιες χώρες αποσυναρμολογούνται από μη αδειοδοτημένους χειριστές, οι οποίοι αφαιρούν τα επιθυμητά μέρη εγκαταλείποντας, χωρίς επεξεργασία, τα υπόλοιπα.
• Κάποια αυτοκίνητα εγκαταλείπονται ή και «σταθμεύονται» μόνιμα αντί να καταλήγουν στην ανακύκλωση.

Τα οφέλη της ντιρεκτίβας για την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ

Η ανακύκλωση των Οχημάτων Στο Τέλος Κύκλου Ζωής έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική σημασία. Οι επιπτώσεις από την μη ορθή ανακύκλωση οχημάτων αφορούν τη ζημιά που μπορεί να προκληθεί από τα επικίνδυνα απόβλητα που εμπεριέχονται στα οχήματα. Τα υλικά αυτά μπορούν να προκαλέσουν περιβαλλοντική υποβάθμιση στο έδαφος και στους υδάτινους αποδέκτες.

Το όφελος της ανακύκλωσης οχημάτων είναι διπλό. Αφενός απελευθερώνεται πολύτιμος ελεύθερος δημόσιος χώρος στάθμευσης από τα μεγάλα αστικά κέντρα και αποτρέπεται η διαρροή των επικίνδυνων υλικών που περιέχονται σε αυτά στο περιβάλλον. Αφετέρου δίνεται η δυνατότητα επανάκτησης υλικών και μετάλλων τα οποία επαναχρησιμοποιούνται.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία μπορεί να ανακτηθούν σημαντικές ποσότητες σιδηρούχων μετάλλων, όπως είναι ο χάλυβας και ο σίδηρος καθώς και πλαστικών. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομείται η εξόρυξη μη ανανεώσιμων ορυκτών και κατανάλωσης ενέργειας (η ανακύκλωση μετάλλων απαιτεί λιγότερη ενέργεια από ότι η παραγωγή τους). Επιπλέον η ανακύκλωση αυτοκινήτων τροφοδοτεί τα άλλα συστήματα ανακύκλωσης (ελαστικά, μπαταρίες και ορυκτέλαια). Τέλος, σημαντικά είναι τα οφέλη από την ανακύκλωση μπαταριών (όπου ανακτάται κυρίως ο μόλυβδος) και των καταλυτών (όπου ανακτώνται πολύτιμα μέταλλα όπως η πλατίνα και το ρόδιο).

Στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της διαχείρησης ης αποσυναρμολόγησης και της ανακύκλωσης των οχημάτων είναι ο Ελληνικός Οργανισμός ΑΝακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.), ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Ο Ε.Ο.ΑΝ. υπάγεται στην εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), ενώ το σύστημα της Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδος (ΕΔΟΕ) ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2004.

Εκτός από τους ιδιώτες κατόχους παλαιών αυτοκινήτων και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν δραστηριοποιηθεί πλήρως και έχουν συμβάλει στην απομάκρυνση των εγκαταλελειμμένων παλαιών αυτοκινήτων από τους δρόμους των πόλεων.

Τι θα αλλάξει αν η Ε.Ε. συμπεριλάβει και τις μοτοσυκλέτες στην ανανεωμένη ντιρεκτίβα για τα ΟΤΚΖ;

O Wim Taal, Υπεύθυνος Επικοινωνίας της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Συλλόγων Μοτοσυκλέτας FEMA μας λέει: “Η προσθήκη των μοτοσυκλετών στη ντιρεκτίβα για την ανακύκλωση ΟΤΚΖ θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τις ιστορικές μοτοσυκλέτες. Αυτές οι μοτοσυκλέτας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διαθεσιμότητα οικονομικών original ανταλλακτικών, για να συνεχίσουν να λειτουργούν. Ποιος θέλει να δει την εξαφάνιση των κλασικών μοτοσυκλετών από τους δρόμους της Ε.Ε.;”

Αν συμπεριληφθούν οι μοτοσυκλέτες στη νέα ντιρεκτίβα, αυτό θα μπορούσε να σημάνει και το τέλος του λεγόμενου Home Recycling, της “σπιτικής ανακύκλωσης”, του γνωστού κομματιού της μοτοσυκλετιστικής κουλτούρας όπου ο ιδιοκτήτης αποσύρει την παλιά του μοτοσυκλέτα, και τη διαλύει σε ανταλλακτικά, τα οποία θα βοηθήσουν άλλους αναβάτες.

Η σπιτική ανακύκλωση βοηθά να κρατά τις παλαιότερες μοτοσυκλέτες σε λειτουργία με ανταλλακτικά από δεύτερο χέρι, αντί της χρήσης νέων ανταλλακτικών που πρέπει να δημιουργηθούν εξαρχής από πρώτες ύλες.

Κι όπως πίστευε και στην δεκαετία του 1990, έτσι και σήμερα, η FEMA υποστηρίζει πως η ιδιωτική επαναχρησιμοποίηση των εξαρτημάτων μοτοσυκλέτας είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να αποτραπούν φαινόμενα εγκαταλελειμμένων οχημάτων. Έτσι, οι αναβάτες μοτοσυκλέτας παίζουν τον δικό τους ρόλο στην κυκλική οικονομία, ενώ παράλληλα διάγουν υπηρεσίες φιλικές προς το περιβάλλον.

Η γνώμη των ειδικών

Τώρα που η Ε.Ε. ετοιμάζει την ανανέωση της ντιρεκτίβας για τα ΟΤΚΖ, ζήτησε τη γνώμη των ειδικών για το αν πρέπει να συμπεριλάβει και τις μοτοσυκλέτες. Θα υπάρξει δημόσια διαβούλευση στο δεύτερο τρίμηνο του 2021, ενώ η αναθεωρημένη ντιρεκτίβα σχεδιάζεται να κατατεθεί στο δεύτερο τρίμηνο του 2022.

Η FEMA δήλωσε στην Ε.Ε. πως οι μοτοσυκλέτες δεν πρέπει να συμπεριληφθούν στην ντιρεκτίβα, αναφέροντας πως οι μοτοσυκλέτες (Powered two-wwhelers ή PTWs) διαφέρουν από τα αυτοκίνητα, καθώς δεν έχουν το ίδιο σασί, με εξαρτήματα όπως το κοστούμι, το φέρινγκ, κλπ., να εδράζονται πάνω στο πλαίσιο. Επιπλέον, οι μοτοσυκλέτες περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους σε κλειστά πάρκινγκ, και διανύουν λιγότερα χιλιόμετρα από τα αυτοκίνητα. Κι έτσι, οι μοτοσυκλέτες σπάνια φτάνουν το Τέλος του Κύκλου Ζωής τους, με τον τρόπο που τον φτάνουν τα αυτοκίνητα.

Επιπλέον, σχεδόν όλα τα εξαρτήματα των μοτοσυκλετών μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, είτε μέσα από ένα μεγάλο δίκτυο εμπόρων μεταχειρισμένων εξαρτημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ή χέρι με χέρι από ιδιώτη σε ιδιώτη.

Παράλληλα η εγκατάλειψη μοτοσυκλετών είναι φαινόμενο λιγότερο διαδομένο από ότι στα αυτοκίνητα, και αν η ντιρεκτίβα συμπεριλάβει τις μοτοσυκλέτες, αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ενάντια στις αρχές δημιουργίας της, τερματίζοντας την σπιτική ανακύκλωση.

Αυτό θα γίνει καθώς κατά την ανακύκλωση των ΟΤΚΖ η ντιρεκτίβα απαιτεί πιστοποιητικό καταστροφής, κάτι που θα σημάνει το τέλος της αγοράς ανταλλακτικών από δεύτερο χέρι, ενώ θα χαθούν και θέσεις εργασίας στα καταστήματα που τα εμπορεύονται.

Παρόλα αυτά, η FEMA πιστεύει πως η ντιρεκτίβα θα μπορούσε να συμπεριλάβει τις ηλεκτρικές μοτοσυκλέτες, καθώς η διάλυση τους απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό.

Η FEMA προτείνει να δημιουργηθεί μια ξεχωριστή ντιρεκτίβα για τα ΟΤΚΖ ειδικά για τις μοτοσυκλέτες, ενώ αν η Ε.Ε. συμπεριλάβει τις μοτοσυκλέτες στο πλαίσιο για τα ΟΤΚΖ, η FEMA ζητά να συνεχίσει να επιτρέπεται η σπιτική ανακύκλωση, είτε μέσα στο πλαίσιο της ντιρεκτίβας, είτε να επιτραπεί στα κράτη μέλη της Ε.Ε. να δημιουργήσουν το δικό τους θεσμικό πλαίσιο για την σπιτική ανακύκλωση.

Τέλος, η FEMA αναφέρει πως αν οι μοτοσυκλέτες συμπεριληφθούν στην ντιρεκτίβα, θα πρέπει η Ε.Ε. να εξαιρέσει από αυτή τις ιστορικές μοτοσυκλέτες.