Του Δημήτρη Κατσούλα

Δραπετεύοντας από το γκρίζο του τσιμέντου της πόλης, οδηγήσαμε τις δίτροχες ερωμένες μας προς την νοτιοανατολική απόληξη του νομού Λακωνίας, που ‘χει σαν χερσαίο ορόσημο τον κάβο Μαλιά, το πεδίο βολής των ανέμων, το ακρωτήρι των θρύλων, το φόβο των ναυτικών!

Χειμωνιάτικη αύρα

Οι πρωινές ηλιαχτίδες έπιασαν δουλειά, κάθε σταγόνα υγρασίας είχε εξατμιστεί, ενώ η διαύγεια στον ορίζοντα ήταν μοναδική, άπλωνες το χέρι και νόμιζες πως θα αγγίξεις την Ελαφόνησο - οι αλκυονίδες μας έκαναν το χατίρι. Έπειτα από μια γερή δόση καφεΐνης ξεκινήσαμε την περιήγηση μας από την πρώην πρωτεύουσα του δήμου Βοιών.
Η Νεάπολη λοιπόν, αραδιασμένη μεταξύ της Ελαφονήσου και του κάβου Μαλέα είναι η νοτιοανατολικότερη πόλη της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Η ιστορία της μακραίωνη, ξεκινά από την 2η χιλιετηρίδα προ Χριστού όταν ο Ηρακλείδης Βοία δημιούργησε την πόλη Βοιαί, η οποία κατά την διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων ήκμασε σαν εμπορικό λιμάνι. Με την πάροδο των χρόνων η πόλη παρήκμασε και στην συνέχεια νέοι οικισμοί αναπτύχθηκαν γνωστοί ως Βατικά. Το 1837 ο βαυαρός αρχιτέκτονας Μπίρμαχ σχεδίασε την σημερινή πόλη, μια πόλη που ζει στους ρυθμούς των ναυτικών, των “ψαγμένων” τουριστών και των περαστικών που προσπαθούν να “βρεθούν” στο Τσιρίγο, όπως και εγώ που τόσα χρόνια την προσπερνούσα για να επιβιβαστώ στο πλοίο για τα Κύθηρα…. δεν ήξερα τι έχανα.

 Βόλτα στο φρούριο

Αποχαιρετώντας τον Βατικιώτη Ναυτικό (ορειχάλκινο άγαλμα που κοσμεί την προβλήτα της Νεάπολης) ξεκινήσαμε την πορεία μας προς το χωριό Μεσοχώρι με σκοπό να επισκεφτούμε το ενετικό φρούριο της Αγίας Παρασκευής .

Από προηγούμενες επισκέψεις μου σε κάστρα και πύργους ανά την Ελλάδα είχα την εντύπωση πως θα αντικρύσω ακόμα ένα κουφάρι της ιστορίας μας αφημένο στο έλεος του καιρού και των “ανθρώπων”, φθάνοντας όμως στο κατώφλι του, παρατήρησα έναν τεράστιο γερανό καθώς και ένα πλήθος ανθρώπων που εργάζονταν πυρετωδώς για την αναπαλαίωση του. Η πρώτη θετική σκέψη για τον δήμο αλλά και τους δημότες του, χάιδεψε το μυαλό μου. Τελικά υπάρχουν κάτοικοι που ενδιαφέρονται για το τόπο τους και την ιστορία του. Το φρούριο αναπαλαιώνεται με ιδιωτική πρωτοβουλία.
Το μικρό φρούριο κτίστηκε πάνω στον λόφο πιθανά από Φράγκους την υστεροβυζαντινή εποχή (13ο-14ο αιώνα) με σκοπό τον έλεγχο του Λακωνικού κόλπου αλλά και του κάμπου των Βοιών.

Η επίσκεψη στο εσωτερικό του φρουρίου δεν είναι δυνατή, είναι κλειστό για λόγους ασφαλείας. Σε συνομιλία που είχα με τον αρχαιολόγο επιτηρητή έμαθα ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας του αλλά και το χρονοδιάγραμμα μέχρι την ολοκλήρωσή του, μέσα του 2015, και αν όλα πάνε καλά, θα είναι επισκέψιμο!
Προσπερνώντας τα χωριά-εξώστες, Μεσοχώρι και Φαρακλό, περάσαμε τον αυχένα του όρους Κριθίνα και αντικρίσαμε το Μυρτώο πέλαγος! Αριστερά στο βάθος φαίνονταν καθαρά η καστροπολιτεία της Μονεμβάσιας και μπροστά μας το απέραντο γαλάζιο.

 Το σπήλαιο της Καστανιάς

Η συνέχεια εξίσου συναρπαστική. Λίγα χιλιόμετρα μετά την Άνω Καστανιά, η κατηφόρα μας έβγαλε σε αδιέξοδο, αδιέξοδο που έμελε να μας γοητεύσει. Το σπήλαιο της Καστανιάς! Αφού ξαποστάσαμε στο αναψυκτήριο που βρίσκεται στον κατάφυτο περίβολο του σπηλαίου, εκδώσαμε το απαραίτητο εισιτήριο εισόδου (7€) και ξεκινήσαμε την περιήγησή μας στα έγκατα της λακωνικής γης!
Στα 1500τ.μ. της έκτασής του συναντήσαμε έναν φαντασμαγορικό και πυκνό διάκοσμο που δημιουργήθηκε από την Μητέρα φύση σε διάστημα 3.000.000 ετών!
Η διαδρομή εντός του σπηλαίου είναι 500 μέτρα ενώ καθ’ όλη την διάρκεια της επίσκεψης η ξεναγός εξίταρε την φαντασία μας ονοματίζοντας θεόρατους σταλακτίτες και σταλαγμίτες: “να μια γκέισα, να μια μητέρα που θηλάζει, εκεί ένα χταπόδι, τον ελέφαντα τον είδατε;” Πραγματικά, ο λιθωματικός διάκοσμος μας συνεπήρε. Το σπήλαιο της Καστανιάς ανήκει στα πιο εντυπωσιακά της Ευρώπης…και σας περιμένει!

Η ώρα είχε φτάσει 11 το πρωί, όλα πήγαιναν κατ ’ευχή και ανηφορίσαμε προς το χωριό της Καστανιάς, περάσαμε το χωριό Παραδείσι και ξανά μπροστά μας η Νεάπολη, η Ελαφόνησος και τα Κύθηρα. Εικόνες ανεπανάληπτες.
Ακολουθώντας πορεία νότια, σταματήσαμε στο γραφικό ψαροχώρι του Προφήτη Ηλία με το λιλιπούτειο λιμανάκι του και το κατάλευκο εκκλησάκι του “Ορεινού” αγίου.

 Το απολιθωμένο φοινικόδασος

Στην συνέχεια κατευθυνθήκαμε δια μέσου βατού χωματόδρομου προς την περιοχή της Αγίας Μαρίνας, όπου βρίσκεται ένα ακόμα γεωλογικό μνημείο, το απολιθωμένο φοινικόδασος, ηλικίας 3.000.000 ετών!!! Συστάδες κορμών, μαλάκια και άλλες απολιθωμένες μορφές στέκουν σιωπηλά κατά μήκος της ακτής, θυμίζοντας μας το απόμακρο παρελθόν όπου η θάλασσα με μια βίαιη επίκλησή της, έπληξε την περιοχή νεκρώνοντας τα δάση των φοινίκων, των πλατύφυλλων και των κωνοφόρων.
Λίγο πριν το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας θα αντικρύσετε ένα κιόσκι όπου θα βρείτε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το γεωλογικό αυτό πάρκο. Προσοχή κατά την περιήγηση στην ακροθαλασσιά, αφού δημιουργούνται πίδακες νερού!

Συνεχίσαμε τον χωματόδρομο που σταδιακά μετατράπηκε σε κροκαλόδρομος και καταλήξαμε σε ένα πλάτωμα όπου “εγκαταλείψαμε” τις μοτοσυκλέτες μας και τον εξοπλισμό μας, και συνεχίσαμε με τα πόδια!
Ακολουθώντας κατά μήκος της ακτογραμμής την σηματοδοτημένη Δ14 διαδρομή των 5,5 χιλιομέτρων, βρεθήκαμε στο κατώφλι της μονής της Αγίας Ειρήνης όπου και ξαποστάσαμε για να απολαύσουμε την μοναδική θέα. Το βυζαντινού ρυθμού κατάλευκο μοναστήρι χτίστηκε πάνω στα ερείπια παλαιότερης μονής τον 19ο αιώνα και στον περίβολό του περιλαμβάνονται πτέρυγες με κελιά όπου οι επισκέπτες μπορούν να διανυκτερεύσουν έπειτα από συνεννόηση με τις τοπικές αρχές. Επίσης μια χειροκίνητη αντλία παρέχει νερό, ενώ ηλιακοί δέκτες προσφέρουν ρεύμα στους διανυκτερεύοντες! Εικόνες του Μοναχού αγιογράφου Νέστορα Βασαλάκη κοσμούν το λιτό τέμπλο του ναού, ενώ στο βιβλίο των επισκεπτών μπορείτε να περιγράψετε τα συναισθήματά σας.

 Στον Κάβο Μαλέα

Συνεχίσαμε την νοτιοανατολική πορεία μας φθάνοντας στην απόληξη του Κάβου Μαλέα όπου βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου εν Μαλεώ το οποίο είναι χτισμένο σε τμήμα ερειπίων παλαιότερου ναού. Στο εσωτερικό του Ναού σώζονται τοιχογραφίες από τον 15ο αιώνα ενώ στον περίβολό του παρατηρήσαμε ερείπια μικρών κτισμάτων που προϋπήρχαν.
Η θέα από την αυλή της εκκλησιάς είναι μοναδική. Αντικρίζαμε ένα από τα σημαντικότερα θαλάσσια περάσματα της Μεσογείου, όπου οι άνεμοι χορεύουν μόνιμα σε ξέφρενους ρυθμούς, προκαλώντας εφιάλτες στους καπετάνιους και τα πληρώματα των πλοίων.

Το “πάτημα” στο τέλος της Λακωνικής γης επετεύχθη. Παρατηρώντας τα πλοία που έστριβαν μπροστά από το Ακρωτήρι για να κινηθούν προς το Αιγαίο, την δυτική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, πέρασαν από το μυαλό μου τα “λόγια της πλώρης” του Καρκαβίτσα :
“Τις φουρτούνες του Κάβο Μαλιά δεν τις κάνουν ανέμοι. Εγώ να σας πω. Όχι, σου λέει, είναι χοντρός κάβος και χύνει το βουνό αέρα κι έρχεται ο Θρακιάς από πάνω και βγάζουν αψάδα οι Βελανιδιώτισσες. Κολοκύθια! Μωρέ τις φουρτούνες του Καβομαλιά δεν τις κάνουν ανέμοι… Τις κάνουν τα στοιχειά”.

Ανάμεσα στην Εκκλησιά του Αϊ-Γιώργη και της Αγίας Ειρήνης ξεκινάει ένα κατηφορικό και απότομο μονοπάτι που καταλήγει σε έναν μικρό όρμο, όπου οι κάτοικοι δένουν τα καΐκια τους με σκοπό να προσεγγίσουν τα δύο μοναστήρια. Πενήντα μέτρα ανατολικότερα από τον μικρό ντόκο βρίσκεται η σπηλιά της Κοκκαλιάρας όπου έχουν βρεθεί αναρίθμητα ανθρώπινα οστά. Η ιστορία λέει πως ήταν άνθρωποι που σφαγιάστηκαν από πειρατές κατά την διάρκεια επιδρομών.

 Μικρό Άγιον Όρος

Επίσης από την μονή της Αγίας Ειρήνης ξεκινά ένα ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στο Ασκηταριό του όσιου Θωμά εν Μαλεώ. Ο εν λόγω όσιος ασκήτεψε πριν από 1000 χρόνια ενώ έγινε γνωστός από τα θαύματα του. Γενικότερα στην ακριτική ερημική γη του Κάβου Μαλέα, εδρεύουν περισσότερα από 100 ερειπωμένα ξωκλήσια, ναοί και προσκυνήματα, απομεινάρια μιας άλλης εποχής, μια κληρονομιά για τους κατοίκους των Βατικών που ονόμασαν τον τόπο “Μικρό Άγιον Όρος”.
Οπλιστήκαμε με κουράγιο και πήραμε το μονοπάτι της επιστροφής προς τις μοτοσυκλέτες μας. Καταπονημένοι και έπειτα από σχεδόν 3 ώρες φθάσαμε στο μικρό πλάτωμα όπου είχαμε αραδιάσει τα δίτροχα.

Είχαμε ακόμα 1 ώρα ηλιακού φωτός να εκμεταλλευτούμε. Γρήγορα ξεπεράσαμε τον χωματόδρομο και οδηγήσαμε προς το χωριό του Αγίου Νικολάου που είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στην νότια πλευρά του όρους Κρίθινα. Το μεγάλο κεφαλοχώρι παρέχει στους επισκέπτες εκπληκτική θέα προς τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα ακόμα και την Κρήτη, όποτε το επιτρέπει ο καιρός. Τα παλιά σπίτια, τα μικρά σοκάκια αλλά και η πλούσια βλάστηση, συνθέτουν ένα υπέροχο τοπίο που πραγματικά αξίζει να επισκεφτείτε. Από τον Άγιο Νικόλαο φύγαμε βιαστικά για να προλάβουμε να γνωρίσουμε ένα ακόμα εξαιρετικό χωριό, τα Βελανίδια. Όμως θα επιστρέφαμε γρήγορα μιας και οι πληροφορίες μας έλεγαν πως στον Άγιο Νικόλαο εδρεύει η καλύτερη ταβέρνα της περιοχής!
Λίγο πριν τα Βελανίδια, ο ήλιος αποχαιρετούσε το στερέωμα, τα χρώματα στον ορίζοντα ήταν μοναδικά, ένας καμβάς που μόνο η φύση μπορεί να φιλοτεχνήσει!

 Στα Βελανίδια

Φθάνοντας στα Βελανίδια μείναμε με το στόμα ανοιχτό: Αραδιασμένο στην Ανατολική πλευρά του όρους Κρίθινα το χωριό θύμιζε κυκλαδίτικο νησί. Χτίστηκε το 1770 από Σπετσιώτες φυγάδες και αποτελεί έναν από τους πιο όμορφους και γραφικούς οικισμούς της Πελοποννήσου.
Από τα Βελανίδια ξεκινάει το μονοπάτι προς την βόρεια πλευρά του Κάβο Μαλέα και τον Φάρο του. Στην διαδρομή προς τον φάρο θα συναντήσετε τα εκκλησάκια του Αγίου Μύρωνα, του Αγίου Γεωργίου, καθώς επίσης ερειπωμένους ανεμόμυλους και μικρές παραλίες. Ο φάρος που σηματοδοτεί την πορεία των καραβιών χτίστηκε το 1860 και θεωρείται ένας από τους τελειότερους της Μεσογείου. Το συνολικό μήκος της διαδρομής από τα Βελανίδια είναι περίπου 8 χιλιόμετρα ενώ η διάρκεια της πεζοπορίας περίπου 3 ώρες (μονοπάτι Δ10)! Από τα Βελανίδια ξεκινάει επίσης το μονοπάτι Δ11 προς το Γερμανικό παρατηρητήριο, ένα επιβλητικό κτίσμα κατάλοιπο της Γερμανικής Κατοχής.

Φεύγοντας από τα Βελανίδια γυρίσαμε προς τον Άγιο Νικόλαο για την εκκρεμότητα που λέγαμε, την ταβέρνα “Η Νεράιδα” . Παραμυθένια εδέσματα με ανατολίτικο άρωμα, εκπληκτικός χώρος διακοσμημένος με μεράκι, η στάση για “φουλάρισμα” ¨ήταν επιτακτική! Αντώνη και Παντελή συγχαρητήρια!
Αργά το βράδυ βρεθήκαμε στο ερημωμένο από θαμώνες ξενοδοχείο στην Νεάπολη και ξενυχτήσαμε κουβεντιάζοντας για το σεργιάνι μας στο ακρωτήρι των Αγγέλων.

 Πληροφορίες

Αστυνομικό τμήμα Νεάπολης : 27340-23333
Λιμεναρχείο Νεάπολης : 27340-22228
Κέντρο Υγείας Νεάπολης: 27340-22500
Ferry boat Ελαφονήσου :27340-61061

Φαγητό
Νεάπολη
Μαϊστράλι : 27340-23400
Το Λιμανάκι: 27340-23992

Άγιος Νικόλαος
Η Νεράιδα : 27340-31227

Πλάκα Νεάπολης
Μόνε Μόνε: 27340-29143

Διαμονή
Αρσενάκος : 27340-22991
Λίμηρα Μάρε: 27340-22236
Αϊβαλί :27340-22287
Βίλλα Ειρήνη: 27340-24117

Δραστηριότητες
Αναρρίχηση : Αναρριχητικό Πάρκο Κάβο Μαλέα στο Ζόμπολο ( www.kavomalias-climbing.gr)

Καταδύσεις
Ναυάγιο Kaptan Ismail Hakki, Αγία Μαρίνα, Παυλοπέτρι Λακωνίας - υποθαλάσσια αρχαία πόλη

Πεζοπορικές διαδρομές
Στην ευρύτερη περιοχή των Βατικών οι λάτρεις της πεζοπορίας θα βρουν ένα μεγάλο δίκτυο σηματοδοτημένων μονοπατιών που συνδυάζουν τις ημιορεινές και παράκτιες περιοχές αντικρίζοντας πληθώρα διαφορετικών εικόνων. Προσοχή λάβετε όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες θα πρέπει να εξοπλιστείτε με αρκετά λίτρα νερού!

Παραλίες
Δεκάδες παραλίες θα ικανοποιήσουν όλα τα γούστα! Μερικές από αυτές είναι: Άγιος Παύλος, Αμμίτσα, Άσπες, Πλατανιστός, Ριζμαρί, Πούντα, Μαγγανό, Βάρκο. κ.α.

Χιλιομετρικές αποστάσεις
Από Αθήνα: 320 χλμ
Από Τρίπολη: 165 χλμ
Από Πάτρα: 360 χλμ

Γενικότερα το οδικό δίκτυο της περιοχής είναι σε πολύ κατάσταση και δεν προβληματίζει τους οδηγούς.

Φωτογραφίες