Gran Turismo ή, κατά το αγγλικότερο και πιο αυτοκινητάδικο, Grand Tourer. Όπως και να το πιάσει κανείς, στην καθομιλουμένη όλου του πλανήτη τα αρκτικόλεξα GT σημαίνουν τουρισμό γαρνιρισμένο με σπορ ικανότητες.
Συγκρίνουμε σήμερα επί τω έργω δύο μοτοσυκλέτες με σημαντική ιστορία στην ελληνική αγορά, δημοφιλέστατες και άρτι ανανεωμένες στο σύμπαν των προδιαγραφών Euro 5.
Ο Τίγρης και ο Ιχνηλάτης
Το όνομα Tiger ανατρέχει στο ιστορικό παρελθόν της Triumph, κοσμώντας διάφορα μοντέλα από το 1937 ως το 1982, μα και στη σύγχρονη εποχή συνδέθηκε με μια σειρά μοτοσυκλετών που διακρίνονται στον εμπορικό στίβο από τις απαρχές της νεότερης αναγέννησης της Triumph, με αφετηρία το Tiger 900 του 1993.
Η σημερινή γενιά των Tiger γεννήθηκε το 2010 με 800 κυβικά εκατοστά, χτισμένη πάνω στον τρικύλινδρο σε σειρά κινητήρα του Daytona 675 ο οποίος μεγάλωσε για την περίσταση προσθέτοντας διαδρομή στα πιστόνια του αντί φαρδύτερης διαμέτρου.
Η σειρά αυτή πέρασε από αρκετές αλλαγές στη διάρκεια της δεκαετίας που μεσολάβησε ως τη νέα γενιά των Euro 5, στην οποία η Triumph χάρισε πολλές αναβαθμίσεις, με εξελιγμένα ηλεκτρονικά που καθοδηγούνται από μια αδρανειακή μονάδα 6 αξόνων και επώνυμα περιφερειακά.
To Tracer βρίσκεται ανάμεσά μας από το 2015, ως το δεύτερο μοντέλο που φόρεσε τον τρικύλινδρο σε σειρά κινητήρα CP3 που είχαμε πρωτογνωρίσει λίγα χρόνια νωρίτερα στο ΜΤ-09, τον γενάρχη της σκοτεινής πλευράς της Ιαπωνίας.
Η Yamaha υλοποίησε με το Tracer τη διαδοχή του θρυλικού TDM, χρησιμοποιώντας μια διαφορετική πλατφόρμα με έναν παραπάνω κύλινδρο, μα στην ουσία διατήρησε την αμιγώς ασφάλτινη λογική.
Το Tracer 9 GT του 2021 και των Euro 5 αποτελεί την τρίτη γενιά Tracer και σε αυτήν η Yamaha ενσωμάτωσε ένα εξαιρετικά πλούσιο και αξιοζήλευτο πακέτο εξοπλισμού με κορωνίδα την αδρανειακή πλατφόρμα που συνοδεύεται από πολλά ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας.
Εξοπλιστική φιλοσοφία
Ξεκινώντας τη σύγκριση από θεωρητικό επίπεδο, είναι μάλλον εμφανές πως η Yamaha έχει αβαντάρει το Tracer 9 GT με αισθητά πλουσιότερο εξοπλισμό απ’ ό,τι η Triumph το Tiger 900 GT.
Στη βάση τους οι δύο μοτοσυκλέτες είναι εξοπλισμένες σε κοινή λογική, χτισμένες πάνω στην πιο σύγχρονη πλατφόρμα ηλεκτρονικών με cornering ικανότητες, ωστόσο η ιαπωνική πρόταση περιλαμβάνει περισσότερα συστήματα στην εξυπηρέτηση του αναβάτη.
Πέραν των επιλέξιμων χαρτογραφήσεων, cornering ABS, traction control και cruise control, στο νέο Tracer βρίσκουμε ακόμη το εξελιγμένο slide control system, ένα σύστημα εξελιγμένο στη superbike YZF-R1 που λειτουργεί επικουρικά στο traction control προσαρμόζοντας την αποδιδόμενη ισχύ προκειμένου να κόψει τη διάθεση για γλίστρημα (slide) του ελαστικού. Ακόμη θα συναντήσουμε το lift control system, το οποίο ελέγχει την τάση ανύψωσης του μπροστινού τροχού.
Η υπεροχή του Tracer 9 GT στα εξοπλιστικά συνεχίζεται με το quick shifter που εδώ βρίσκεται στον βασικό εξοπλισμό, όπως και την φετινή προσθήκη LED cornering lights, δηλαδή προβολέων που ενεργοποιούνται αυτόματα όταν πλαγιάζει η μοτοσυκλέτα για να φωτίσουν το εσωτερικό της στροφής.
Οι ημιενεργές ηλεκτρονικές αναρτήσεις της ΚΥΒ συνιστούν ένα ακόμη σημείο αιχμής για τη Yamaha, καθώς ο αναβάτης ασχολείται μόνο με τη χειροκίνητη ρύθμιση προφόρτισης ελατηρίων (μπροστά και πίσω), αφήνοντας τις υδραυλικές αποσβέσεις στο πεδίο ευθύνης των ηλεκτρονικών, που τις κουρδίζουν σε πραγματικό χρόνο ανάλογα με το στυλ οδήγησης.
Τέλος, να αναφέρουμε πως ο βασικός εξοπλισμός του Tracer 9 GT περιλαμβάνει και δύο σκληρές πλαϊνές βαλίτσες, οι οποίες ωστόσο δεν ήταν διαθέσιμες στη διάρκεια της δοκιμής και γι’ αυτό δεν τις βλέπετε στις εικόνες. Παραμένουν ωστόσο ένα σημαντικό συν για τη μοτοσυκλέτα της Yamaha.
Το Tiger 900 GT, από την άλλη, έχει αρκετά πλούσιο εξοπλισμό με πολλά κοινά σημεία με το Tracer, ενώ διαχωρίζει τη θέση του από τη χαρτογράφηση κινητήρα που είναι αφιερωμένη σε οδήγηση εκτός δρόμου (Off-Road), κάτι που αναμενόμενα δεν βρίσκεται στο μενού του Tracer.
Αυτό το τελευταίο σημείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε αυτή τη σύγκριση, καθώς οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την εν μέρει διαφορετική στόχευση των δύο μοτοσυκλετών.
Η μεν Yamaha δεν υπόσχεται εκδρομές μακριά από την άσφαλτο, προτείνοντας ένα καθαρόαιμο GT μοντέλο που και η ίδια στην ιστοσελίδα της περιγράφει ως Sport Touring.
Το Tiger 900 GT, από την άλλη, είναι ένα Adventure με 19άρη μπροστινό τροχό και ψηλότερες διαδρομές αναρτήσεων, σχεδιασμένο να καλύπτει ένα ευρύτερο οδηγικό φάσμα που εκτείνεται και εκτός ασφάλτου.
Αυτή η διαφοροποίηση στη στόχευση επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη σχεδίαση των δύο μοτοσυκλετών.
Μπρα ντε φερ
Αν καταπιαστούμε λίγο με τις δύο κινητήριες μονάδες, θα δούμε αμέσως ένα πρώτο σημείο όπου η διαφοροποίηση εξυπηρετεί καλύτερα τη λογική κάθε μοτοσυκλέτας.
Αμφότεροι οι τρικύλινδροι σε σειρά μοιράζονται παραπλήσιες διαστάσεις κυλίνδρων και κυβισμό, ωστόσο στο τελικό αποτέλεσμα ο κινητήρας του Yamaha αποδίδει σχεδόν 25 ονομαστικά άλογα παραπάνω από του Triumph, αν και στο δυναμόμετρο η διαφορά αυτή περιορίστηκε σε 16 στον τροχό.
Οι δύο καμπύλες αποκαλύπτουν δύο αρκετά διαφορετικούς κόσμους. Το Tiger βρίσκεται καβάλα στο συγκριτικό διάγραμμα ισχύος στις χαμηλομεσαίες, ενώ από τη μέση της κλίμακας και μετά το Tracer ανοίγει διαφορά και χάνεται, φτάνοντας ως λίγο πάνω από τους 101 ίππους.
Απολύτως εύλογα, το on-off έχει δώσει περισσότερη έμφαση χαμηλά, ενώ το ασφάλτινο μοτέρ κερδίζει τη μάχη της απόλυτης ιπποδύναμης δουλεύοντας πολύ πιο αποδοτικά ψηλά και με περισσότερη διάρκεια.
Στον δρόμο αμφότερες οι μοτοσυκλέτες επιδεικνύουν τη μόδα της εποχής των Euro 5 που γεμίζει τις χαμηλομεσαίες με ροπή και αυτό το στοιχείο απαντάται και στις δύο περιπτώσεις συγκριτικά με τα Tiger και Tracer που αντικατέστησαν.
Μεταξύ τους το Tiger 900 GT ξεχωρίζει λίγο στις διψήφιες ταχύτητες, προσφέροντας περισσότερη δύναμη στο χέρι, γεγονός που ενισχύεται και από την ένδειξη της ζυγαριάς, εκεί όπου το Triumph εμφανίζεται 26 ολόκληρα κιλά ελαφρύτερο από το Yamaha.
Εκεί που δεν υπάρχει χώρος για υψηλές ταχύτητες, η εικόνα είναι ανάμικτη. Αφενός το Tiger έχει λίγη περισσότερη δύναμη στις χαμηλομεσαίες και είναι ελαφρύτερο, αλλά η μεγαλύτερη ροπή του Tracer αναπληρώνει σε κάποιον βαθμό αυτό το έλλειμμα – ακόμη δε περισσότερο αν επιτεθείς στη διαδρομή δουλεύοντας πιο ψηλά τον κινητήρα.
Το Tracer 9 GT παίρνει το αίμα του πίσω στον ανοικτό δρόμο, όπου βρίσκει την ευκαιρία να απλώσει την επιπλέον δύναμή του και να συνεχίσει εκεί που ο αντίπαλός του αρχίζει να τελειώνει.
Αυτό βέβαια στην πράξη έχει ένα ρεαλιστικό καπάκι που στην κατηγορία αυτή συνήθως βρίσκεται λίγο πάνω από τα 200 km/h. Παραδόξως λοιπόν, η υπεροχή του κινητήρα CP3 ψηλά δεν μεταφράζεται σε ιδιαίτερα υψηλότερη τελική ταχύτητα, καθώς το Tracer 9 GT δεν θα ξεμακρύνει και πολύ από τη διακοσάρα. Η αίσθηση που αφήνει η μοτοσυκλέτα της Yamaha ψηλά είναι πως κάποιος τη φρενάρει ενώ θα μπορούσε να βγάλει αρκετά μεγαλύτερη τελική.
Από πλευράς κατανάλωσης, και οι δύο αντίπαλοι κινούνται σε παραπλήσιες επιδόσεις, κάτω των 7 λίτρων ανά 100 χιλιόμετρα σε μέση τιμή και στις περισσότερες περιπτώσεις πιο κοντά στα 6.
Εδώ το 20λιτρο ρεζερβουάρ του Tiger προσφέρει έναν τουριστικό πόντο παραπάνω συγκριτικά με τα 18 λίτρα του Tracer. Σε κάθε περίπτωση πάντως, και οι δύο μοτοσυκλέτες απολαμβάνουν χορταστικής αυτονομίας, ικανοποιώντας πλήρως την τουριστική τους πλευρά.
Στρίβοντας
Η δυναμική συμπεριφορά των δύο μοτοσυκλετών επηρεάζεται κυρίως από τη σχεδιαστική τους στόχευση. Μπορεί το Triumph να στήνεται πάνω σε ένα ατσάλινο σωληνωτό πλαίσιο, ενώ το Yamaha σε ένα αλουμινένιο Deltabox, μα στην πράξη το μόνο που αντιλαμβάνεται κανείς στη σέλα τους είναι πως πρόκειται για δύο εξαιρετικά καλοζυγισμένες μοτοσυκλέτες.
Η ουδετερότητα είναι το βασικό τους χαρακτηριστικό και αυτό ακριβώς είναι που τις κάνει τόσο φιλικές στην είσοδο της στροφής, γεννώντας εμπιστοσύνη στον αναβάτη που δεν εισπράττει τάσες υποστροφής, μα βάζει τη μοτοσυκλέτα απροβλημάτιστα στην επιλεγμένη γραμμή.
Στο στρίψιμο το Tracer 9 GT έχει ένα πρώτο πλεονέκτημα από το 17άρι μπροστινό του, το οποίο είναι αναπόφευκτα πιο γρήγορο στις αλλαγές κλίσης από το 19άρι του Tiger 900 GT. Χάρη στις πιο ασφάλτινες διαστάσεις του έχει πιο φαρδιούς τροχούς και μεγαλύτερη επιλογή σε πιο σπορ λάστιχα.
Εδώ επίσης πλεονεκτεί η Yamaha με το πακέτο ηλεκτρονικών αναρτήσεων KYB Actimatic Damper System, υπό την έννοια πως ο αναβάτης καβαλά με τις καταλληλότερες υδραυλικές λειτουργίες της ανάρτησης διαρκώς, προσαρμοζόμενος σε κάθε αλλαγή στην οδήγηση.
Τέλος, οι πιο ασφάλτινες (βλέπε κοντύτερες) διαδρομές των αναρτήσεων διευρύνουν τα πλεονεκτήματα του Tracer στη δυναμική οδήγηση.
Το Tiger 900 GT χαρακτηρίζεται από το υπέροχα στημένο και ζυγισμένο πλαίσιό του, τις εξαιρετικές αναρτήσεις της Marzocchi και μπορεί άνετα να ακολουθήσει έναν πιο απαιτητικό ρυθμό.
Στα δυναμικά του χαρακτηριστικά κυριαρχεί το χαμηλότερο βάρος, το οποίο κάνει τη δύναμή του να φαίνεται περισσότερη και βοηθά στη γρήγορη οδήγηση με τη μικρότερη αδράνεια που αντιστέκεται όταν προσπαθείς να του αλλάξεις κατεύθυνση, όπως λ.χ. στην είσοδο της στροφής.
Εκεί που πραγματικά λάμπει το νέο Tiger 900 GT είναι στο μπροστινό φρένο. Οι Brembo Stylema αποτελούν ένα κορυφαίο σύστημα φρένων που έχουμε συναντήσει πολλάκις σε πανίσχυρες μοτοσυκλέτες, ωστόσο προσωπικά δεν τις είχα ξαναοδηγήσει σε μια μοτοσυκλέτα με διψήφια ισχύ.
Δίχως κανένα δισταγμό, θα τις χαρακτηρίσω τέλειες. Απέναντι στα 85 άλογα στον τροχό του Tiger, ο χειρισμός τους μπορεί να γίνει και μόνο με ένα δάκτυλο, ενώ η ακρίβεια, η προοδευτικότητα και η πληροφόρηση που χαρίζουν στο δεξί χέρι του αναβάτη είναι απλά απαράμιλλες. Το καλύτερο δε είναι πως ποτέ δεν δίνουν την εντύπωση πως παραείναι δυνατές για τα δεδομένα του Tiger.
Το Tracer 9 GT δεν υπολείπεται σε φρένα, έχει ένα εξαιρετικό πακέτο μπροστά και δεν προκύπτει παράπονο για την απόδοσή τους, απλώς δεν φτάνουν στο κορυφαίο επίπεδο ακρίβειας και προοδευτικότητας που καταφέρνουν οι Stylema.
Στο τέλος ωστόσο, σε μια στριφτερή ασφάλτινη διαδρομή μεταξύ δύο αναβατών ισάξιων ικανοτήτων αυτός που καβαλά το Tracer 9 GT θα πάει ευκολότερα πιο γρήγορα.
Συγκρίσεις
Από τα παραπάνω προκύπτει μια μάλλον συγκεχυμένη εικόνα για το ποια εκ των δύο μοτοσυκλετών είναι η “αντικειμενικά” καλύτερη. Και οι δύο είναι ικανότατες στα καθήκοντά τους, καθόλου υπερβολικές και ιδιαιτέρως άνετες για καθημερινή χρήση, πρόθυμες για ξεσάλωμα σε στροφές και εξαιρετικές σε τουριστικό ρόλο. Απολαμβάνουν επαρκέστατη αεροδυναμική κάλυψη, αρκετή δύναμη ώστε στις ταχύτητες ταξιδίου να δουλεύουν γουργουρίζοντας στην πιο οικονομική περιοχή τους (γύρω από τη μέγιστη ροπή) και είναι άριστα εξοπλισμένες με κορυφαίο εξοπλισμό.
Με αμιγώς οδηγικά κριτήρια δεν υπάρχει σαφής νικητής, και οι δύο μοτοσυκλέτες αποδίδουν εξαιρετικά για τα σχεδιαστικά τους δεδομένα. Η επιλογή του υποψήφιου πελάτη θα πρέπει να βασιστεί στο ποια από τις δύο κουμπώνει καλύτερα στα δικά του "θέλω", ειδικά από τη στιγμή που δεν υπάρχει και μεγάλη οικονομική απόσταση μεταξύ τους. Θέλεις απόλυτη ασφάλτινη συμπεριφορά με την περισσότερη δύναμη εκ των δύο, ή προτιμάς κάτι ελαφρύτερο που να μπορεί να πατήσει και χώμα;
Αν βασίσουμε το συμπέρασμα σε έναν συλλογισμό που περιλαμβάνει και το οικονομικό, τότε το Yamaha Tracer 9 GT κερδίζει στη σύγκριση. Η αιτία εντοπίζεται στον σαφώς ανώτερο εξοπλισμό του, με ευκολίες όπως τα φώτα στροφής, κάποια επιπλέον ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας και ακόμη στοιχεία εξοπλισμού που του δίνουν έξτρα πόντους, όπως το κεντρικό σταντ και οι πλαϊνές βαλίτσες.
Αν και ζητά μόλις 400 επιπλέον από το Tiger, το Tracer αναδεικνύεται πρώτο στο ερώτημα “πόση μοτοσυκλέτα αγοράζεις στην τιμή αυτή”. Τα επιπλέον καλούδια που συμπληρώνουν τον βασικό του εξοπλισμό, συν την επιπλέον δύναμη που παίρνεις, δικαιολογούν επαρκώς το παραπάνω συμπέρασμα.
Αυτό ωστόσο δεν αποτελεί πανάκεια, καθώς όποιος αναζητά μια μοτοσυκλέτα με ικανότητες για κίνηση εκτός δρόμου, μάλλον δεν θα ικανοποιηθεί από το Tracer 9 GT.
Για το τέλος, ας κρατήσουμε και τον εξής συλλογισμό: το Triumph Tiger 900 GT είναι το εισαγωγικό μοντέλο της γκάμας Tiger 900, ενώ το Yamaha Tracer 9 GT είναι το ακριβότερο και πιο εξοπλισμένο μοντέλο της οικογένειάς του.
Βάσει εξοπλισμού, το Tiger 900 GT Pro θα κούμπωνε καλύτερα σε αυτή τη σύγκριση, αλλά κοστίζει πάνω από 15 χιλιάρικα και πάλι δεν καταφέρνει να έχει όλα όσα δίνει το Tracer, όπως φώτα στροφής, ηλεκτρονικά ρυθμιζόμενο πιρούνι και στάνταρ βαλίτσες.
Γεγονός που απλώς μας δείχνει πόσο καλή δουλειά έχει κάνει η Yamaha στην τιμολόγηση του νέου Tracer, καταφέρνοντας να του προσφέρει ένα πακέτο που κάνει ακόμη και μεγαλύτερες και ακριβότερες μοτοσυκλέτες να δείχνουν “φτωχές” στην απευθείας σύγκριση.
Εξοπλισμός δοκιμής: Moto Market
Κράνη: Airoh Commander / Bell MX-9 Adventure
Τζάκετ: Dane Reykholt 02 / Nordcode Aero
Παντελόνι: Nordcode Aero
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Κατασκευαστής / Μοντέλο | ||
Αντιπρόσωπος |
Triumph Motorcycles Greece | Μοτοδυναμική |
Τιμή: |
€13,590 |
€13,990 |
Εγγύηση |
2 χρόνια | 2 χρόνια |
Κινητήρας |
||
Τύπος |
4T, 3K σε σειρά, Υ/Ψ, 2ΕΕΚ, 12 βαλβίδες |
4T, 3K σε σειρά, Υ/Ψ, 2ΕΕΚ, 12 βαλβίδες |
Χωρητικότητα (cc) |
888 |
890 |
Διάμετρος x διαδρομή (mm) |
78 x 61.9 |
78 x 62.1 |
Συμπίεση |
11.27: 1 |
11.5: 1 |
Τροφοδοσία |
Ηλεκτρονικός ψεκασμός |
Ηλεκτρονικός ψεκασμός |
Εκκίνηση |
Μίζα |
Μίζα |
Συμπλέκτης |
Υγρός πολύδισκος μηχανικός, μονόδρομος με υποβοήθηση |
Υγρός πολύδισκος μηχανικός, μονόδρομος με υποβοήθηση |
Μετάδοση |
Κιβώτιο 6 σχέσεων |
Κιβώτιο 6 σχέσεων |
Τελική μετάδοση |
Αλυσίδα |
Αλυσίδα |
Πλαίσιο |
||
Τύπος |
Ατσάλινο σωληνωτό |
Αλουμινένιο Deltabox |
Μήκος (mm) |
Δ.Α. |
2,175 |
Πλάτος (mm) |
930 |
885 |
Ύψος (mm) |
1,410-1,460 (ανάλογα με ρύθμιση ανεμοθώρακα) |
1,430-1,470 (ανάλογα με ρύθμιση ανεμοθώρακα) |
Μεταξόνιο (mm) |
1,556 |
1,500 |
Γωνία κάστερ (°) |
24.6 |
25 |
Ίχνος (mm) |
133.3 |
109 |
Ύψος σέλας (mm) |
810-830 |
810-825 |
Απόσταση από έδαφος (mm) |
Δ.Α. |
135 |
Βάρος (kg) |
194 (υγρό) |
220 (υγρό) |
Ρεζερβουάρ (lt) |
20 |
18 |
Αναρτήσεις |
||
Μπροστά |
Ανεστραμμένο πιρούνι Marzocchi 45 mm, διαδρομή 180 mm, απόσβεση επαναφοράς και συμπίεσης |
Ανεστραμμένο πιρούνι KYB 41 mm, διαδρομή 130 mm, προφόρτιση ελατηρίων (χειροκίνητα) και αποσβέσεις επαναφοράς και συμπίεσης (ηλεκτρονικά) |
Πίσω |
Ένα αμορτισέρ Marzocchi, διαδρομή 170 mm, προφόρτιση ελατηρίου και απόσβεση επαναφοράς |
Ένα αμορτισέρ ΚΥΒ, διαδρομή 137 mm, προφόρτιση ελατηρίου (χειροκίνητα) και αποσβέσεις επαναφοράς και συμπίεσης (ηλεκτρονικά) |
Ελαστικά / Τροχοί |
Metzeler Tourance Next (tubeless) | Bridgestone Battlax T32 (tubeless) |
Μπροστά |
100/90-19 |
120/70-17 |
Πίσω |
150/70-17 |
180/55-17 |
Φρένα |
||
Μπροστά |
Δύο δίσκοι 320 mm, ακτινικές δαγκάνες 4 εμβόλων Brembo Stylema, Cornering ABS |
Δύο δίσκοι 298 mm, ακτινικές δαγκάνες 4 εμβόλων, Cornering ABS |
Πίσω |
Δίσκος 255 mm, δαγκάνα 1 εμβόλου, Cornering ABS |
Δίσκος 245 mm, δαγκάνα 1 εμβόλου, Cornering ABS |
Επιδόσεις εργοστασίου |
||
Ιπποδύναμη (hp / rpm) |
93.9 / 8,750 |
119 / 10,000 |
Ροπή (kgm / rpm) |
8.9 / 7,250 |
9.5 / 7,000 |
Βασικός Εξοπλισμός | IMU 6 αξόνων, ride modes, traction control, cruise control, θερμαινόμενα γκριπ, χούφτες, οθόνη TFT έγχρωμη 7 ιντσών, LED φώτα, LED DRL φώτα ημέρας, πλαϊνό σταντ, ρυθμιζόμενη ζελατίνα | IMU 6 αξόνων, ride modes (D-Mode), quick shifter, traction control, slide control, lift control, cruise control, θερμαινόμενα γκριπ, χούφτες, δύο οθόνες 3.5 ιντσών έγχρωμες TFT, LED φώτα, LED DRL φώτα ημέρας, LED φώτα στροφής, κεντρικό και πλαϊνό σταντ, ρυθμιζόμενη ζελατίνα, σκληρές πλαϊνές βαλίτσες |