Οδεύουμε ολοταχώς προς την υποχρεωτική μεταπήδηση στην ηλεκτροκίνηση και σε λίγες δεκαετίες από τώρα οι κινητήρες εσωτερικής καύσης θα θεωρούνται βρώμικα, μουσειακά και απαρχαιωμένα συστήματα παραγωγής ισχύος για οχήματα. Ωστόσο η εναλλακτική που έχει ήδη προταθεί και προκριθεί ίσως και να μην είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται εκ πρώτης όψεως.
Θα αφήσουμε πίσω τις όποιες σκέψεις αφορούν τα ηλεκτροκίνητα οχήματα όσο χρησιμοποιούνται και θα εστιάσουμε στο βασικό αντικείμενο της εν λόγω μελέτης, η οποία εξετάζει τις μπαταρίες των οχημάτων αυτών ως απόβλητα. Τα συμπεράσματά της φαντάζουν κάπως τρομακτικά.
Μόνο το 2017 πουλήθηκαν παγκοσμίως ένα εκατομμύριο ηλεκτρικά αυτοκίνητα και, μετά από 7 ως 10 χρόνια που εκτιμάται πως οι μπαταρίες τους θα έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους, αυτά θα παράξουν 250,000 μετρικούς τόνους αποβλήτων ή περίπου μισό εκατομμύριο κυβικά μέτρα.
Το πρόβλημα είναι πως αυτά τα απόβλητα δε μπορείς απλά να τα πετάξεις σε μια χωματερή, καθώς ενέχονται σοβαροί κίνδυνοι. Με δεδομένο πως σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία χρησιμοποιεί μπαταρίες λιθίου, ο πιο προφανής είναι ο κίνδυνος φωτιάς που μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή - και χωρίς καν να χρειάζεται κάποιος να πετάξει αναμμένο τσιγάρο στη χωματερή.
Έπειτα, οι μπαταρίες αυτές φέρουν έναν σκασμό ουσίες, συχνά τοξικές, που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να διαφύγουν στο περιβάλλον, όπως κοβάλτιο και νικέλιο.
Μπορεί σήμερα οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων ιδιωτικής χρήσης να περιορίζονται σε ένα ποσοστό που λίγο ξεπερνά το 1% στον συνολικό παγκόσμιο όγκο πωλήσεων, αλλά είναι δεδομένο πως αυτό θα αλλάζει ραγδαία κάθε χρόνο και οι προβλέψεις μιλούν για πάνω από 50% ως το 2040. Οπότε και το πρόβλημα πλέον θα έχει γιγαντωθεί.
Ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης, ο καθηγητής Andrew Abbott του Leicester University, περιγράφει το ζήτημα με ωμή γλαφυρότητα: "Αν μόνο το 2% του παγκόσμιου στόλου γίνει ηλεκτρικό, αυτό μας κάνει μια σειρά αυτοκινήτων που θα μπορούσε να καλύψει όλη την περιφέρεια της Γης, περίπου 140 εκατομμύρια οχήματα. Οι χωματερές προφανώς και δεν είναι λύση για αυτού του είδους τα απορρίμματα."
"Η εύρεση τρόπων ανακύκλωσης των μπαταριών αυτών των οχημάτων δε θα αποφορτίσει απλά τις χωματερές από ένα τεράστιο βάρος, αλλά θα μας βοηθήσει και στην προμήθεια κρίσιμων υλικών, όπως το κοβάλτιο και το λίθιο, τα οποία παίζουν κομβικό ρόλο σε μια βιώσιμη αυτοκινητοβιομηχανία."
Υπάρχει ελπίδα; Φυσικά, όπως μας λέει ο Dr Gavin Harper του Birmingham University που συνυπογράφει την έρευνα: "Εκτός του λιθίου, αυτές οι μπαταρίες περιέχουν και άλλα πολύτιμα μέταλλα, όπως το κοβάλτιο, το νικέλιο και το μαγγάνιο, και υπάρχει η δυνατότητα να βελτιώσουμε τις διαδικασίες για ανάκτηση αυτών ώστε να ξαναχρησιμοποιηθούν."
Ωστόσο, εκτός του να ανησυχούμε αν υπάρχουν αρκετά εργοστάσια κατασκευής μπαταριών για να καλύψουν την αναμενόμενη ζήτηση - στην Αγγλία η μελέτη εκτιμά πως ως το 2040 θα χρειαστούν 8 τέτοιες βιομηχανικές μονάδες στη χώρα αυτή μόνο για να ανταπεξέλθουν στη ζήτηση - καιρός είναι να προβληματιστούμε και για το επόμενο βήμα, δηλαδή την απόσυρση και διαχείριση αυτών των μπαταριών.
Διότι ως ανθρώπινο είδος έχουμε μια έμφυτη τάση να διακρίνουμε τη νέα αγορά, να στήνουμε όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς για να την αρμέξουμε, σπρώχνοντας τα μελλοντικά προβλήματα κάτω από χαλί ως κερασάκι για τους επόμενους που θα βρεθούν με την ευθύνη να τα διαχειριστούν. Μόνο που τις συνέπειες αυτών θα τις λουστούμε όλοι, σημερινοί και αυριανοί αδιακρίτως.
Κι αν αυτά συζητιούνται σήμερα στην Αγγλία, φανταστείτε τι έχει να γίνει στην Ελλάδα (που οι ίδιοι οι πολίτες πετάμε τα σκουπίδια μας στον δρόμο, στα βουνά, στα ποτάμια ή στις θάλασσες) όταν αύριο θα έρθει η ώρα να διαχειριστούμε τα τοξικά βουνά τελειωμένων μπαταριών από ηλεκτρικά οχήματα πάσης φύσεως. Ή μήπως είναι πολύ νωρίς για να μιλάμε στη χώρα που δεν έχει ακόμη καν στοιχειώδες δίκτυο φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και θα πρέπει να περιμένει άλλον έναν χρόνο για να γνωμοδοτήσει η νεοσυσταθείσα επιτροπή για τις προδιαγραφές της ηλεκτροκίνησης πριν καν αρχίσει η διαδικασία νομοθέτησης της νέας αγοράς;
