Κείμενο-φωτογραφίες: Δημήτρης Κατσούλας

Οργάνωση εκδρομής : Γιάννης Μαρούγκας

Η 4η Ιουλίου 2014, ήταν η δική μας ημέρα «ανεξαρτησίας» από την καθημερινότητα, μια μοναδική εξόρμηση που ξεκινούσε με το μενού της να περιλαμβάνει τα πάντα: Ιστορία, μοναστήρια, πέτρινα χωριά, καταρράκτες, ποτάμια, μυστηριώδης λίμνες, αλπικά τοπία και πολλές χωμάτινες διαδρομές!

Είσοδος από την Άρτα

Στόχος της ταξιδιωτικής μας αναζήτησης ήταν η περιήγηση στις χωμάτινες διαδρομές του όρους Λάκμος (ή Περιστέρι) και εν συνεχεία των Αγράφων.
Αγκομαχώντας αφήσαμε πίσω μας την "αρρωστημένη" Ε.Ο. Αθηνών - Πατρών και συνεχίσαμε την πορεία μας βόρεια προς την Άρτα.
Αργά το απόγευμα βρεθήκαμε στον παραδοσιακό οικισμό Συρράκο. Μαζί με το γειτονικό χωριό Καλαρρύτες διατηρούν αναλλοίωτη την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική στα νότια του νομού Ιωαννίνων.

Πετρόχτιστα σπίτια με σκεπές από σχιστόλιθο, καλντερίμια πέτρινα, πλατείες με πλατάνια, καφενεία και ταβερνάκια και μια άλλη αύρα, συνθέτουν δύο μοναδικούς προορισμούς για ξεκούραση και γνωριμία με την γύρω περιοχή. Στην πλατεία του χωριού εξαντλήσαμε όλες τις γαστρονομικές τοπικές προτάσεις και «χτυπημένοι» από την κούραση, παραδοθήκαμε στα χέρια του Μορφέα στον κοντινό οικισμό Προσήλιο, όπου φιλοξενηθήκαμε στο σπίτι μέλους της παρέας.

Με αφετηρία το Συρράκο διεισδύσαμε στον επιβλητικό ορεινό όγκο που αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Νότιας Πίνδου ακολουθώντας την διαδρομή προς τους Άγιους Απόστολους (1520μ) όπου έγινε και η πρώτη στάση για να εμπλουτίσουμε τους σκληρούς μας δίσκους με την απαράμιλλη θέα της Λίμνης των Ιωαννίνων αλλά και των γύρω βουνών. Ο απώτερος σκοπός της περιήγησης ήταν η δρακόλιμνη Βερλίγκα, η αρχή του ποταμού Αχελώου.

Για να την προσεγγίσουμε, επιλέξαμε μια «διαδρομή» που απλά δεν υπάρχει στον χάρτη. Είχε ανοιχτεί δρόμος (Σεπ 2007), από άγνωστους κατασκευαστές, ο οποίος θα συνδέονταν με τις κτηνοτροφικές μονάδες στην περιοχή του Συρράκου. Ευτυχώς παραμελήθηκε και «κλείστηκε» με αναχώματα από τους κατοίκους των γύρω χωριών με σκοπό να επιστρέψει στην αρχική μορφή του το βουνό και να μην καταστραφεί η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής, που εντάσσεται στο δίκτυο NATURA2000.

Η Βερλίγκα

Η απόσταση των 35 χωμάτινων χιλιομέτρων από το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων μέχρι την Βερλίγκα καλύφθηκε σε 3 ώρες αφού ο κατεστραμμένος δρόμος από την φύση και τα αναχώματα μας καθυστέρησαν αφάνταστα. Ευτυχώς δούλεψε η ισχύς εν τη ενώσει και ξεπεράσαμε τις δυσκολίες με αποτέλεσμα να απολαύσουμε μοναδικά αλπικά τοπία αλλά και τον «μαίανδρο» του Αχελώου την Βερλίγκα, που στα βλάχικα σημαίνει μαίανδρος ή στριφογυρίζω!
Η δρακόλιμνη Βερλίγκα είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό σε σχέση με τις δρακόλιμνες του Σμόλικα και της Γκαμήλας είναι όμως περισσότερο γνωστή σε ορεινούς πεζοπόρους και ορειβάτες, σε ποδηλάτες βουνού αλλά και εντουράδες.

Υπό την σκιά της υψηλότερης κορυφής του όρους Λάκμος, την Τσουκαρέλα (2295) κολλήσαμε το βλέμμα μας στον απέραντο ορίζοντα για περισσότερο από μισή ώρα προσπαθώντας να καταγράψουμε το επιβλητικό τοπίο και συνεχίσαμε τον κτηνοτροφικό δρόμο προς το χωριό Χαλίκι Ασπροποτάμου. Το ακριτικό χωριό του Ν. Τρικάλων βρίσκεται σε υψόμετρο 1160μέτρων στο δυτικότερο σημείο του νομού και απέχει 97 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα. Στην πλακόστρωτη πλατεία του οι επισκέπτες απολαμβάνουν υπέροχο Ελληνικό καφέ και τοπικά εδέσματα, κυρίως όμως απολαμβάνουν την δροσιά από τα πλατάνια, το κρυστάλλινο νερό της πηγής, την θέα προς τις κορυφές του Λάκμου και την φιλοξενία των λιγοστών κατοίκων. Το πρώτο σκέλος της περιήγησής μας είχε ολοκληρωθεί. Τοπία άγριας ομορφιάς, γεφύρια που μοιάζουν σαν να βγήκαν από κάρτ ποστάλ αλλά και οι εναλλαγές στο σκηνικό της φύσης μας γοήτευσαν.

Στην Άρτα των Θρύλων

Αρκετά πριν, στην αρχή της διαδρομής μας, είχαμε κάνει την επιτακτική στάση μας σε έναν τόπο που δονείται από ιστορικότητα και θρύλους, την Άρτα.
Παρόλο που η ιστορία της πόλης χάνεται στους αιώνες, υπάρχουν διάφορες απόψεις για το παρελθόν της. Μια εξ αυτών υποστηρίζει πως η πόλη της Άρτας είναι χτισμένη στην ίδια θέση με την Αμβρακία, μια από τις σημαντικότερες πόλης της αρχαίας Δυτικής Ελλάδας η οποία είχε ιδρυθεί από τους Κορίνθιους τον 7ο π.Χ αιώνα. Ενώ η αντίπαλη «άποψη» υποστηρίζει πως η Άρτα είναι χτισμένη στην θέση της αρχαίας Αργιθέας. Όπως και να έχει το πράμα… σίγουρα και οι δύο απόψεις μαρτυρούν την μακραίωνη και σημαντική ιστορία της.
Το σήμα κατατεθέν της είναι το γεφύρι της. Το ασύγκριτο αυτό αρχιτεκτονικό μνημείο απέκτησε την σημερινή του μορφή τον 17ο αιώνα και έχει μήκος 145 μέτρα και πλάτος 3,75 μέτρα. Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Πρωτομάστορας έχτισε την γυναίκα του στα θεμέλια του γεφυριού όπως απαιτούσαν τα στοιχειά του ποταμού, αλλιώς δεν θα ολοκληρώνονταν ποτέ η ζεύξη του ορμητικού Άραχθου.

Από το λαογραφικό μουσείο της, μάθαμε πως τελικά ο Πρωτομάστορας έχτισε την γυναίκα του για προσωπικούς λόγους, αφού έμαθε ότι τον είχε στολίσει με “κέρατα”… Μέσω της δημοτικής παραδοσιακής μουσικής, ο θρύλος του Γεφυριού της Άρτας έγινε γνωστός στον κόσμο και ακόμα και σήμερα όταν το αντικρίζεις, σκέφτεσαι, «ολημερίς χτιζότανε, το βράδυ γκρεμιζόταν».
Άλλα σημαντικά αξιοθέατα της Άρτας που χρήζουν επίσκεψης αποτελούν οι βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Βασιλείου, της Αγίας Θεοδώρας και της Παρηγορίτισας η οποία θεμελιώθηκε τον 13ο αιώνα από τον Νικηφόρο Α’.

Στο Γεφύρι της Πλάκας

Από την Άρτα των θρύλων συνεχίσαμε την βόρεια πορεία μας προς τα πρώην σύνορα της Πατρίδας μας στην Πλάκα με το ομώνυμο γεφύρι της, το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων (40 μέτρα μήκος, 20 μέτρα ύψος). Ο δρόμος αποκάλυπτε τις ορεινές διαθέσεις του, το σφικτό στροφιλίκι σταματούσε απότομα σε μια σιδερένια γέφυρα που συνέδεε τις δύο όχθες του Αράχθου. Διασχίζοντάς την το μάτι “έφυγε” αριστερά, ένα τεράστιο πέτρινο γεφύρι γέμιζε το οπτικό πεδίο. Το επιβλητικό γιοφύρι της Πλάκας.

Το καλοκαίρι του 1863 ο ποταμός Άραχθος που αποτελούσε το φυσικό σύνορο με το Τουρκικό κράτος είχε τα νεύρα του, φούσκωσαν τα νερά του με αποτέλεσμα να γκρεμιστεί το πέτρινο γεφύρι που ένωνε τις όχθες του απογοητεύοντας τους κατοίκους της περιοχής. Τότε λοιπόν αναλαμβάνει την ανακατασκευή του ο σπουδαίος μάστορας από τα Πράμαντα, ο Κώστας Μπέκας. Δουλεύοντας σκληρά κατάφερε και το ολοκλήρωσε τον Σεπτέμβριο του 1866. Κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου το γεφύρι βομβαρδίστηκε σχεδόν στο κέντρο του από τους Γερμανούς, αλλά άντεξε, επισκευάστηκε και στέκει αγέρωχο μαρτυρώντας την πολυετή ιστορία του.

Η έντονη και διαρκής ανάβαση μας φέρνει σε μεγαλύτερα υψόμετρα στην καρδιά των Τζουμέρκων. Περάσαμε το κεφαλοχώρι Πράμαντα, που αποτελεί τον μεγαλύτερο οικισμό στα Τζουμέρκα. Χτισμένα σε υψόμετρο 840 μέτρων στους πρόποδες της πιο επιβλητικής κορυφής των Τζουμέρκων την Στρογγούλα (2017μ) , τα Τζουμέρκα αποτελούν έναν προορισμό με αμέτρητες φυσικές ομορφιές ενώ παρέχουν όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες στους επισκέπτες τους.

Σε κοντινή απόσταση από τα Πράμαντα βρίσκεται η Μονή Θεοτόκου Κηπίνας.
Ένα από τα εντυπωσιακότερα μοναστήρια της Ηπείρου. Χτίστηκε το 1212 από τον Αρχιεπίσκοπο Γρηγόριο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Το όνομα της Μονής οφείλεται στους κήπους που καλλιεργούσαν οι μοναχοί. Η κατασκευή είναι μοναδική, κρέμεται κυριολεκτικά στον κατακόρυφο βράχο ενώ η στέγη της είναι ο ίδιος ο βράχος που έχει λαξευτεί με τέχνη. Το μοναστήρι αποτελούσε φρούριο στα χρόνια της τουρκοκρατίας, στον πρόναο του καθολικού υπάρχει μια μεγάλη σπηλιά μήκους 240 μέτρων όπου κρύβονταν οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών. Παράλληλα, οι μοναχοί είχαν κατασκευάσει μια ξύλινη γέφυρα που την ανέβαζαν με μοχλό καθιστώντας το μοναστήρι απρόσιτο για τους επίδοξους επιδρομείς. Για να βρεθείτε στον χώρο θα πρέπει να παραλάβετε τα κλειδιά από τον οικισμό Χριστά (στο καφενείο). Να επισημάνουμε πως ο χώρος είναι προσεγμένος από τους ντόπιους και έτσι πρέπει να μείνει διότι αποτελεί ακόμα ένα στολίδι του τόπου μας.

Από τα Τζουμέρκα στ’ Άγραφα

Με αφετηρία το ορεινό Χαλίκι κατευθυνθήκαμε προς τα Δολιανά Τρικάλων με σκοπό να επισκεφτούμε έναν από τους επιβλητικότερους ναούς της Ελλάδος , τον ναό του Τιμίου Σταυρού. Με την πρώτη ματιά ο επισκέπτης καταλαβαίνει πως κάτι ξεχωριστό και ιδιόρρυθμο χαρακτηρίζει τον ναό. Οι 13 τρούλοι κοσμούν την σκεπή του που είναι καλυμμένη με πλάκες σχιστόλιθου ενώ το εσωτερικό του είναι ανεπίχριστο και χωρίς αγιογραφίες. Αυτό το αξιόλογο αρχιτεκτονικό μνημείο εικάζεται πως κτίστηκε στις αρχές του 17 αιώνα και στέκει περήφανο και επιβλητικό χάρη στην συμβολή των κατοίκων που το συντηρούν υπό την εποπτεία του υπουργείου πολιτισμού.

Από τον Ναό του τιμίου σταυρού συνεχίσαμε νοτιοανατολικά προς το χωριό Στουρναραίϊκα. Η χωμάτινη διαδρομή ήταν ιδανική για αναβάτες με μικρή εμπειρία, οι μοτοσικλέτες μας κάλυψαν την διαδρομή γρήγορα, και έτσι βρεθήκαμε στον ποταμό Παλαιοκαρίτη για μια βουτιά στα «δροσερά» νερά του, υπό την σκιά του δωδεκάμετρου καταρράκτη αλλά και ενός ακόμα μονότοξου πέτρινου γεφυριού. Το μέρος πραγματικά προσφέρεται για χαλάρωση αφού δεν υπάρχουν καταστήματα και ο μόνος θόρυβος που φτάνει στα αυτιά μας, είναι αυτός του νερού.
Φεύγοντας από τους καταρράκτες της Παλαιοκαριάς, ακολουθήσαμε την διαδρομή προς το Νεοχώρι Καρδίτσας, στην Λίμνη Πλαστήρα. Η ασφάλτινη διαδρομή ήταν άκρως διασκεδαστική με καλή ποιότητα ασφάλτου, μπόλικο στροφιλίκι, κοινώς, η ευκαιρία για “τα παιδία παίζει”! Μετά το Νεοχώρι, διεισδύσαμε στον ορεινό όγκο των Αγράφων.

Επιγραμματικά θα πρέπει να αναφέρουμε πως η εν λόγω οροσειρά αποτελεί μια ιστορική περιοχή της κεντρικής Ελλάδας, με την ψηλότερη κορυφή τους να είναι η Καράβα με υψόμετρο 2184 μέτρων. Από τα σπλάχνα των Αγράφων πηγάζουν δύο μεγάλοι ποταμοί, ο Ταυρωπός και ο Αγραφιώτης. Η ιστορία της περιοχής χάνεται κυριολεκτικά στον χρόνο από την αρχαιότητα ήταν εγκατεστημένοι οι Δόλοπες, ενώ την μεσαιωνική περίοδο, ο πληθυσμός μειώθηκε. Αργότερα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, τα Άγραφα γνώρισαν ακμή. Στο πρόσφατο παρελθόν και λόγω της Εθνικής Αντίστασης, τα Άγραφα υπήρξαν από τις πρώτες ελεύθερες περιοχής της Ελλάδας.

Η Νιάλα

Η ελατοσκέπαστη διαδρομή μας σταμάτησε στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Από εκεί ξεκινούν δύο χωματόδρομοι προς τον ίδιο προορισμό, το χωριό Άγραφα. Ο πρώτος οδηγεί μέσω του περάσματος της Νιάλας και ο δεύτερος παράλληλα με τον Αγραφιώτη ποταμό, μέσω του χωριού Βραγγιανά.

Η προχωρημένη ώρα αλλά και η ενημέρωση που λάβαμε από τον ξενοδόχο για το πέρασμα της Νιάλας, δεν μας επέτρεψε την επιλογή του πρώτου δρόμου και έτσι κατηφορίσαμε προς τα Άγραφα παράλληλα με τον Αγραφιώτη ποταμό. Η διαδρομή εκπληκτική και κατάφυτη. Πλατύς χωματόδρομος, χωρίς φυτευτή πέτρα με μεγάλες φλαταδούρες, ήταν πραγματικά ένα πεδίο δράσης για κάθε αναβάτη, έμπειρο και μη. Η άφιξη στο χωριό έγινε αργά το απόγευμα, όπου τακτοποιηθήκαμε στα δωμάτια του ξενοδοχείου, τσεκάραμε τις μοτοσυκλέτες μας, λαδώσαμε τις αλυσίδες, σπαταλήσαμε ότι βρώσιμο υπήρχε στο ξενοδοχείο και κοιμηθήκαμε.
Την τελευταία μέρα του οδοιπορικού μας στα Ελληνικά βουνά , έπρεπε να διανύσουμε περισσότερα από 350 χιλιόμετρα για να ολοκληρώσουμε την βόλτα μας, αλλά και να επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε την περίφημη Νιάλα.

Φεύγοντας από το χωριό, κατευθυνθήκαμε ανατολικά προς τον κτηνοτροφικό οικισμό Καμάρια. Πριν την είσοδο του οικισμού, συναντάμε το σταυροδρόμι με τρείς επιλογές που αριστερά οδηγεί στα Καμάρια ή στην Λίμνη Πλαστήρα, δεξιά προς την Νότια πλευρά των Αγράφων και την Μαυρομάτα, ενώ αριστερά πάνω, προς την Νιάλα. Ο χωματόδρομος ήταν σε άθλια κατάσταση, με τεράστιες κοφτερές πέτρες, νεροφαγώματα και ανηφορικά πέταλα αλλά και κάποιες κατολισθήσεις, να ανεβάζουν την αδρεναλίνη στα όρια. Οι αναρτήσεις των μοτοσυκλετών έκαναν αρκετές υπερωρίες σε αυτό το κομμάτι της Ευρυτανικής γης, όμως μια καλή πτώση, αλλά και ένα σκασμένο λάστιχο, μας στέρησαν την «γνωριμία» μας με την περίφημη Νιάλα και το μνημείο της Εθνικής συμφιλίωσης.

Η επιστροφή

Αφήσαμε κάτι για την επόμενη φορά. Εδώ όμως πρέπει να αναφερθεί πως σε αυτού του ύφους τις εκδρομές, πρέπει πάντα να έχουμε εργαλεία για τις μοτοσυκλέτες μας, αλλά και σαμπρέλες, νερό και ….καπελάκια για τον καυτό ήλιο, αφού δεν είναι εύκολο να αλλάζεις σαμπρέλα στα 2.000 μέτρα!

Αν δεν τα είχαμε όλα αυτά, ακόμα εκεί θα ήμασταν! Επιστρέψαμε στο αρχικό σταυροδρόμι και συνεχίσαμε με πορεία νότια, με σκοπό να προσεγγίσουμε το χωριό Φουρνά, από όπου θα «μπαίναμε» άσφαλτο. Η διαδρομή ήταν εξαιρετική, διασχίσαμε το δάσος των Αγράφων, παίξαμε με αρκετά μοσχαράκια στον δρόμο τα οποία μάλλον τρομάξαμε, ενώ όταν πατήσαμε άσφαλτο, μας περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη: Ένα κοπάδι με άλογα είχαν αράξει καταμεσής του δρόμου. Από την μια τρομάζεις διότι δεν ξέρεις πως θα αντιδράσουν, από την άλλη τα θαυμάζεις.
Η συνάντηση αυτή σφράγισε την επιτυχημένη εξόρμησή μας στα Ελληνικά βουνά. Τις πρώτες απογευματινές ώρες βρεθήκαμε στην Μακρακώμη Φθιώτιδας και εν συνεχεία, με αργούς ρυθμούς και μπόλικα διόδια, προσεγγίσαμε τις εστίες μας, γεμάτοι από ένα πληρέστατο ταξίδι.

 Φωτογραφίες

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•